چطوری بی اشتهایی عصبی را تشخیص بدهیم؟
بي اشتهايي عصبي که در اصطلاح علمی به آن آنورکسیا نروزا گفته می شود ، يک اختلال رواني است که طي آن بيمار عليرغم گرسنگي، از خوردن غذا به حد کافي امتناع مي کند و به صورتي وزن کم مي کند که لاغر و نحيف مي شود. به گزارش سرويس بهداشت و درمان خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)- منطقه خزر، بي اشتهايي عصبي معمولا به دنبال رژيم گرفتن عادي براي کاهش وزن آغاز مي شود در اين رابطه فرد بيمار بسيار کم غذا ميخورد و همچنين دريافت ذهني و تصور فرد از بدن خود دچار اشکال مي شود، به طوري که عليرغم لاغري زياد فرد فکر مي کند که هنوز چاق است. کاهش وزن به ميزان حداقل 15 درصد وزن بدن بدون داشتن سابقه بيماري جسماني، مناسب بودن انرژي فردي عليرغم تحليل رفتن بدن، ترس از چاقي، افسردگي، بي اشتهايي، يبوست، عدم تحمل سرما، اشکال در برداشت وضعيت جسماني (چاقي و لاغري) از جمله علائم شايع بيماري است. گفتني است که علت بروز بيماري ناشناخته است اما تعارضات خانوادگي، ترس مرض گونه از وزن، فراگير شدن لاغري بعنوان مد روز مي تواند جزء علل احتمالي بي اشتهايي عصبي باشد در اين رابطه سابقه اضافه وزن، استرس رواني، شخصيت وسواسي و تکامل طلب و دارا بودن مشاغل خاص مي تواند بروز بيماري را تشديد کند. لازم به ذکر است، دارا بودن الگوي مناسب غذا خوردن و تغيير رفتار مي تواند در درمان بيماري مثمر ثمر باشد همچنين جهت درمان بهتر است بيمار يک رژيم غذايي تنظيم شده داشته باشد. هنگامی که شخص به اندازه نیاز بدن غذا نمی خورد، بگونه ای دچار اختلال تغذیه ای می شود. وزن خود را از دست میدهد .تداوم چنین برنامه ای به شکل سخت گیرانه که غالباً بوسیله رژیم غذایی سخت گیرانه پیگیری می شود، میتواندن سلامتی فرد را بطرز جدی تهدید نماید. این افراد به خوردن درحداقل میزان وآنهم فقط برای حفظ حیات قناعت میکنند. آنها با دامنه ای از مشکلات روحی وازجمله جسمی مواجه هستند؛ اندام های حیاتی ازجمله قلب، کلیه ها، کبد ومغز بطور جدی درمعرض آسیب قرار میگیرد .تحقيقات نشان میدهند که تقریباً حدود 2 تا 5 درصد افراد دچار بی اشتهایی عصبی می شوند. افراد داراي بي اشتهايي عصبي ازجذب مواد غذايي به بدن خود تا مرز قحطي ناشي از گرسنگي(starvation) پيش مي روند. بی اشتهایی عصبی نباید موضوعي ساده و پيش پا افتاده تلقي شود يا فقط يك نوع رژيم غذايي بلند مدت به حساب آید. افراد درگير بي اشتهايي عصبي ذهنيت پيچيده اي دارند و درمقابل تغيير وضعیت خود، بشدت مقاومت ميكنند. رفتارآنها بوسيله ترس شديد از داشتن اضافه وزن و تصور بدني بدفرم يا بدشكل ميباشد. آنها بيش از اندازه به موضوع مواد غذایی، خوردن، وزن وشکل اندام درگيری ومشغولیت ذهنی دارند.
دو نوع بي اشتهايي عصبي وجود دارد:
نوع محدود كننده كه شامل رفتارهاي تغذيه بينج(تغذيه سريع) يا كفاره دهنده نميباشد.
نوع تغذيه بينج يا كفاره دهنده شامل رفتارتغذيه اي بينج يا كفاره اي منظم.
تغذيه بينج نوعي از غذا خوردن ميباشد كه ميزان قابل ملاحظه اي ازغذا را دريك دوره كوتاه مدت بخورد، توام با احساس فقدان كنترل بر غذا خوردن خويش. رفتارهاي كفاره اي يا جبران كننده ميتواند شامل قي كردن اجباري و تحميلي برخويشتن يا استفاده از ملين ها يا ادرار آورها ميباشد.
تقريباً 60% افراد داراي بي اشتهايي عصبي از الگوي تغذيه بينج و يا كفاره اي، تبعيت ميكنند. بعداً روش تغذيه بينج و كفاره اي را (درمدل 6)مفصلتر بحث خواهيم كرد.
نشانه های فیزیولوژیکی بي اشتهايي عصبي وزن کم و لاغري شديد.
افراد داراي بي اشتهايي عصبي وزن خودشان را نسبت به سن و قد شان 85% كمتر ارزيابي ميكنند. بشدت از ورود مواد غذايي به بدنشان ممانعت بعمل مي آورند، و بطرز افراطي با هدف كنترل وزن خود ورزش ميكنند. وزن شان مطابق شاخص توده بدنی یا بی ام آی() کمتر از هفده و نیم است . آنها معمولاً برای کسب وزن ایده الی خود، دچار یاس و نومیدی هستند. کاهش وزن شدید بر روی توانایی رشد و افزایش قد آنها تاثیر میگذارد. قطع ترشح هورمون های جنسی
قسمتی از مغز بنام هیپوتالاموس چنانکه گفتیم با ترشح هورمونهایی توسط غده تیرویید نقش مهمی در تنظیم سرتاسری بدن ایفا میکند.درهنگام بلوغ ترشح هورمون های جنسی تاثیر قابل ملاحظه ای در رشد بدن و تحولات روحی نوجوانان دارد.و مخصوصاً دختران که با عادت ماهیانه مواجه می شوند ، قابلیت آنها را برای فرزند آوری نشان میدهد. چنانکه فرد به بی اشتهایی عصبی مبتلا باشد، هیپوتالاموس مغز برای ترشح هورمون ها، سیگنالهای مناسب از اندامهای درون بدن دریافت نمیکند و درنتیجه مسائل زیر اتفاق می افتد:
- جریان بلوغ یاشروع نمی شود و رشد آن متوقف می شود.
- عادت ماهیانه دختران و زنان درگیر این اختلال متوقف می شود
- تولید اسپرم در پسران و رشد جسمانی آنان متوقف می شود.
- بخاطر عدم ترشح هورمون تسترترون میل جنسی کاهش می یابد
- غذا بسیار کند وارد معده می شود.
- متابولیسم یا میزان سوخت وساز بدن کم می شود
- فرد دچار کاهش تراکم استخوانی می شود
گردش خون ضعیف
ماهیچه ها و چربی ها که به گرم نگهداشتن بدن کمک میکنند برای درست عمل کردن، به غذای کافی نیاز دارند. بدن اینگونه افراد همیشه سرد است. نگهداری همه اندام های بدن وحفظ تعادل درجه حرارت آنها امر حیاتی است. بدن این افراد بخاطر تامین خون مورد نیاز اندام های حیاتی و اساسی قادر به ارسال خون گرم به قسمت های دورتر از قلب مثل نوک انگشتانرا متوقف می سازد. درنتیجه اکثر افراد درگیر بی اشتهایی عصبی واجد نشانه های مشترکی چون :
- نشانه های رینود : همیشه نوک انگشتان دست و پای آنها قرمز و سرد است و رنگ پوستشان به خاطر پائین بودن جریان خون، رنگ باخته وسفید یا آبی رنگ است و به سهولت درمعرض آسیب قرار میگیردد
- ضربان قلب آنها نامنظم است.
- فشار خون آنها پایین است.
- نبض آنها به سرعت می زند. درجه حرارت پایین بدن
فرد وقتی دچار بی اشتهایی عصبی میباشد، درواقع بدنتان فقط برای زنده ماندن و ادامه زندگی همه ذخایر چربی را مورد استفاده قرار میدهد. این مسئله بنوبه خود خطرناک است، زیرا چربی های برای رساندن گرما به بدن کمک میکنند، یک لایه چربی در زیر پوست ،ما را از سرما محفوظ نگاه می دارد. بنابراین برای جبران کمبود گرما در شخص مبتلا به بی اشتهایی عصبی یک لایه اضافی از موی بدن شروع به رشد کردن میکند. این لایه، موی کرک ونرم نامیده می شود ولایه مفیدی از مو است که برای کمک به تولید گرما در بدن در زمان فقدان چربی و ماهیچه کافی سرتاسر بدن را می پوشاند. گرسنگی زدگی
درموارد حاد بی اشتهایی عصبی، بدلیل اینکه اندام های اصلی قدرت کافی برای انجام وظیفه همیشگی شان را ندارند، بدن ضعیف می شود. گرسنگی آغاز می شود و مشکلات بعدی بوقوع می پیوندد:
- ضعف حالت پوست، خشکی ناخن ها. ضعیف شدن موی سر و رویش موی اضافی و پینه و سخت شدن پوست دست ها.
- ضعف عملکرد مغز، قفل شدن ومات شدگی فرد
- ضعف عملکرد معده و روده، یبوست و اسهال
نشانه های روانشناختی بي اشتهايي عصبي بی اشتهایی عصبی درحقیقت نوعی بیماری با ترکیب ابعاد جسمی و روانشاختی قابل درک و درمان است. گرچه خود بی اشتهایی بعنوان عارضه ای جسمی فقط درارتباط با وزن شخص و مخصوصاً در دامنه پائین وزن استاندارد قابل درک است، اما بی اشتهایی عصبی با مسائل مختلف روانشناختی ازجمله ترس، اضطراب، درماندگی، عزت نفس اندک و مسائل عاطفی دیگر درگیر میباشد. افرادی که دچار بی اشتهایی عصبی هستند با اختلالهای تغذیه ای، شکل اندام ، وزن و مشغولیت ذهنی به وزن شناخته می شوند.
ترس زیاد از اكتساب وزن.
عليرغم كمبود شدید وزن، افراد مبتلابه بي اشتهايي عصبي از"چاق شدن" بشدت هراس دارند. درواقع به نوعی فوبیای چاقی مبتلا هستند. آنها حتي ازبدست آوردن وزن متوسط واستاندارد که مورد تایید همه متخصصان بهداشت است نيز، هراس دارند.
پنداشتی آشفته و مبهم از موضوع وزن يا شكل اندام دارند.
افراد دارای بي اشتهايي عصبي بصورت واقعي بدن خود را مشاهده نمي کنند. وقتی مقابل آئینه به خودشان نگاه میکنند، بدن خود را نسبت به وضع واقعي آن، خيلي بزرگتر و"چاق تر" تصور میکنند. اين نحوه دیدن بدن، نفوذ قابل ملاحظه اي روی احساس آنان نسبت خودشان و ارزش شخصی شان میگذارد. با وجود اینکه لاغری زیاد، براي سلامتي بدن انسان فوق العاده خطرناك است، اما افراد داراي بي اشتهايي عصبي احساس نميكنند كه ميزان زيادي از وزن خود را از دست داده اند، و بنابراين مشاهده نميكنند كه وزن پايين آنها، برایشان مشكل آفرين شده است. گریز ازوزن کشی یا وزن کشی افراطی
رفتار دچار بی اشتهایی عصبی عمدتاً یا از گرفتن وزن خود گریزان هستند و یا مکرر اقدام به اندازه گیری وزن میکنند. چنین فردی نسبت به وزن بدنش دچار وسواس فکری میباشد و اغلب مشکلی فراتر از لاغری و لاغر شدن در او وجود دارد. این افراد سعی دارند همیشه کمتر از حد نیاز طبیعی بدن غذا بخورند تا بدینوسیله بتوانند وزنشانرا درحد مقدار کم حفظ کنند. عزت نفس پائین
این افراد همیشه دچار عزت نفس پائین بوده و خود را فردی بی ارزش تلقی میکنند. دائماً به سرزنش خویشتن مشغولند. حس فقدان کنترل برزندگی را دارند
نارضایتی از بدن
مبتلایان به بی اشتهایی عصبی نسبت به بدن خود رضایت ندارند وگاه گاهی برچسب های زشت و زننده ای به بدن خود می زنند.تغییرات هورمونی ناشی از دوره رشد بعنوان دیس مورفیای تلقی میکنند و به شکل اندام و تغییرات در ظاهر بدن خود با بد بینی نگاه میکنند.
آشنایی بیشتر با زیباتنی ها
پاسخ به رایج ترین سوالات کاربران
اطلاعیه مدیریت سایت