کم کاری تیرویید و چاقی

[ramna]

بسياري از بيماري‌ها با توجه به مكانيسم آنها باعث چاقي مي‌شوند. كم كاري غده تيروئيد سبب كاهش هورمون‌هاي تيروئيدي مي‌شود كه اين هورمونها نقش بسيار مهمي در سوخت و ساز مواد غذايي در بدن دارند و كم شدن آنها باعث ذخيره‌سازي چربي و درنتيجه چاقي مي‌شوند.
البته كم‌كاري تيروئيد بيشتر باعث تجمع آب در بدن شده (چاقي تجمع چربي در بدن مي‌باشد)، وكل اضافه وزن ناشي از آن ممكن است ۴ تا ۵ كيلوگرم باشد.

- - - Updated - - -

چاقی ها دلایل مختلفی دارند که چاقی های ملایم به اندازه 2 تا 4 کیلو گرم ناشی از کم کاری تیروئید است و چاقی ملایم نامیده می شود.

علیرضا استقامتی، متخصص غدد و متابولیسم گفت: چاقی در افراد دلایل مختلفی دارد.

وی عنوان کرد: ممکن است اضافه وزن در افراد از پر خوری، کاهش دفع آب از بدن و کم کاری تیروئید باشد.

وی تصریح کرد: اگر کم کاری تیروئید موجب افزایش وزن به اندازه دو تا چهار کیلو گرم شود از نوع چاقی های ملایم است.

وی خاطر نشان کرد: مهمترین راه تشخیص چاقی ناشی از کم کاری تیروئید ، آزمایش خون در هر سنی است.

وی در پایان افزود: این نوع چاقی های ملایم معولا در خانم ها بيشتر از آقايان مشاهده مي شود.


- - - Updated - - -

کم کاری اگر خفیف باشد می تواند در حد ماکزیمم 5 کیلو اضافه وزن بدهد... وزن های بالاتر نمی تواند ارتباطی به کم کاری تیرویید داشته باشد. دلیل دوم اینکه کم کاری تیروئید اگر شدید باشد اضافه وزنی وجود نخواهد داشت. .

[ramna]

«ميزگرد تغذيه» درباره بررسي روند کاهش وزن خانم ليلا باخواجه با حضور
دکتر سيدعلي کشاورز متخصص تغذيه و رژيم‌درماني /دکتر عليرضا استقامتي فوق‌تخصص غدد و متابوليسم /دکتر شهرام صادقي متخصص طب فيزيکي و دکتر رضا مولودي روان‌شناس
21 کيلوگرم کاهش وزن در5 ماه

---

شروع يک کاهش وزن موفق چندان هم آسان نيست و گاهي سال‌ها طول مي‌کشد تا فردي راه درست را پيدا کند و بتواند وزن کم کند اما خانم «ليلا باخواجه» بعد از 8سال بالاخره در سن 37 سالگي توانسته راه درست را پيدا کند و طلسم کاهش وزنش را بشکند...

او موفق شده است طي 5 ماه، وزنش را از 600/96 به 600/75 کيلوگرم برساند و 21کيلوگرم وزن کم کند. البته اين خانم هنوز رژيم دارد و قصدش اين است که تا پايان سال وزن خود را به 65 کيلوگرم برساند.

خانم باخواجه که در 5 ماه وزنش را از 6/96 به 6/75 کيلوگرم رسانده، مي‌گويد:

سـايــزم از 52 بــه 46 رسـيــد

سلامت: خانم باخواجه! اصلا چه شد که چاق شديد؟

پس از بيماري و فوت برادرم دچار افسردگي شدم. او سال 84 پس از 3 سال و نيم تحمل بيماري، فوت کرد. از آن زمان دچار افسردگي شدم و به خوردن گرايش پيدا کردم. طوري که دايم ميل شديد به خوردن داشتم و سير نمي‌شدم. مدتي هم براي درمان آرتروز گردن، کورتون استفاده کردم. کم‌کاري تيروييد هم دارم که آن زمان آن را بدون درمان رها کرده بودم. به نظرم همه اين عوامل دست به دست هم داد و باعث چاقي من شد اما خيلي هم بدخوراک بودم. وقتي متخصص تغذيه پرونده‌ام را ديد، گفت: «شما اصلا بلد نيستيد چطور بايد غذا بخوريد.»

سلامت: مگر قبلا چطور غذا مي‌خورديد؟

صبحانه نمي‌خوردم ولي از ساعت11 صبح تا ظهر با ولع شکلات، چاي، بيسکويت‌هاي شيرين و انواع شيريني مصرف مي‌کردم. ناهار اغلب ماکاروني چرب و غذاهايي با پنير پيتزاي زياد و بعدازظهر دوباره شکلات، شيريني و چاي فراوان مي‌خوردم. من به شکلات اعتياد شديد داشتم و هر شکلات جديدي مي‌ديدم، مي‌خريدم و کلکسيوني از انواع آنها داشتم.

سلامت: وقتي رژيم گرفتيد، چه؟

اوايل کمي ناپرهيزي مي‌کردم و شکلات تلخ مي‌خوردم اما بعد به اين نتيجه رسيدم که بايد رژيم غذايي‌ام را کاملا رعايت کنم.

سلامت: چه شد که به فکر کاهش وزن افتاديد؟

به نظر من يک فرد چاق بايد به مرحله‌اي برسد که خودش به خودش کمک کند. قبلا وقتي خواهر، همسر يا فرزندانم به من مي‌گفتند وزن کم کن، قبول نمي‌کردم چون باور نداشتم بتوانم اين کار را انجام بدهم. دوست داشتم غذا بخورم مخصوصا انواع فست‌فود. تا اينکه يک روز که براي خريد لباس رفته بودم، فروشنده گفت: «سايز شما نداريم و اصلا پيدا نمي‌شود.» اين مساله خيلي به من برخورد و احساس کردم خيلي موجود بي‌اراده‌اي هستم و تصميم گرفتم وزن کم کنم.

سلامت: چند سال چاق بوديد؟

حدود 8 سال

سلامت: چاقي چه مشکلاتي برايتان ايجاد کرده بود؟

اعتماد‌به‌نفسم را از دست داده‌بودم و در هيچ جمعي شرکت نمي‌کردم. استخر نمي‌رفتم، هيچ ورزشي را دوست نداشتم. دلم مي‌خواست در خانه بمانم و فقط در حال خوردن و خوابيدن باشم. کم‌کم با مشکلات خانوادگي و اعتراض همسر و فرزندانم مواجه شدم و زانو درد، کمر درد و ناراحتي معده اذيتم مي‌کرد.

سلامت: براي درمان افسردگي بعد از فوت برادرتان به مشاور يا روان‌پزشک مراجعه کرديد؟

نه، فقط براي درمان تيروييد به متخصص غدد مراجعه کردم و با مصرف دارو از 103 کيلوگرم به 98 کيلوگرم رسيدم. خودم هم يک‌کيلو‌ونيم کم کردم و بعد از آن وزنم ثابت ماند تا اينکه يکي از دوستان، دکتر کشاورز را به من معرفي کردند. از روزي که به ايشان مراجعه و رژيم را شروع کردم، مشکل ترش کردن معده‌ام برطرف شده و با اينکه روزي 5 ساعت در باشگاه و پارک ورزش مي‌کنم، پادرد و کمردرد ندارم و توانستم در ماه اول، 9 کيلوگرم وزن کم کنم.

سلامت: قبلا هم رژيم گرفته بوديد؟

من راه‌هاي مختلفي را امتحان کردم اما نتيجه نگرفتم. درواقع راه کاهش وزن را بلد نبودم. مثلا يک روز شروع مي‌کردم به نخوردن يا يک روز از صبح تا شب فقط مايعات مي‌خوردم و در آخر روز حالم بد مي‌شد. چند بار هم رژيم دوستانم را گرفتم. البته بيشتر از 2روز نمي‌توانستم آن را تحمل کنم. قرص‌هاي چربي‌سوز مصرف کردم و سراغ داروهاي گياهي هم رفتم که هيچ‌کدام روي من تاثير نداشت و حتي 100گرم هم کم نکردم.

سلامت: فکر مي‌کرديد اين بار موفق شويد؟

نه، بار اول که به دکتر مراجعه کردم به يکي از دوستانم گفتم فکر نکنم بتوانم موفق شوم چون هم متوجه نشدم آقاي دکتر چه گفت، هم رژيم خيلي برايم سخت است و همه غذاها آبپز هستند. چند روز اول خيلي سخت بود و حتي روي اعصابم تاثير گذاشت اما بعد عادت کردم. الان حتي اگر به جشن و ميهماني بروم، سعي مي‌کنم ميوه و غذاهاي کم‌کالري بخورم و رژيمم را رعايت کنم.

سلامت: طي روز چه چيزهايي مي‌خوريد؟

روزي 6 خرما و 2 انجير مي‌خورم و سعي مي‌کنم به جاي شکلات از خيار، کاهو و کلم که کم‌کالري هستند، استفاده‌کنم. پودرهاي فيبري پروتئيني مصرف مي‌کنم و به خوردن صبحانه گرايش پيدا کرده‌ام ولي هنوز اشتهاي چنداني به خوردن آن ندارم و کمتر از مقدار توصيه شده مي‌خورم. ميان‌وعده‌ام شامل ميوه و کاهو است. در ناهار 5 قاشق غذاخوري برنج دارم. ميان‌وعده عصر هم ميوه و چاي مي‌خورم و شام هم بيشتر غذاهاي ناني مي‌خورم. عادت‌هاي غذايي بدي مانند مصرف شکلات، شيريني و فست‌فود را هم کنار گذاشته‌ام.

سلامت: موقع غذا خوردن با افراد خانواده‌تان سر يک سفره مي‌نشينيد؟

با هم سر سفره هستيم اما غذاي من جداست و براي آنها غذاي غيررژيمي مي‌پزم.

سلامت: هوس نمي‌کنيد از غذاي آنها بخوريد؟

اوايل چرا اما الان که سبک شده‌ام، به خودم گوشزد مي‌کنم که اين کار را نکنم.

سلامت: براي کاهش وزن دارو هم مصرف کرديد؟

چون چربي شکمي ‌زيادي داشتم مدتي از قرص‌هاي چربي‌سوز و قرص‌هاي گياهي استفاده کردم.

سلامت: کاهش وزن مشکلي برايتان ايجاد نکرده است؟

قبلا که داروهاي گياهي مصرف مي‌کردم، دچار ريزش مو شده بودم اما با اين رژيم هيچ مشکلي براي پوست و موهايم پيش نيامده است.

سلامت: چقدر روي ترازو مي‌رويد؟

ماهي يکبار در مطب دکتر وزن مي‌شوم اما در خانه مدام روي ترازو مي‌روم حتي بعد از خوردن يک ليوان آب. خيلي به وزنم حساس شده‌ام.

سلامت: فعاليت بدني‌تان نسبت به قبل بيشتر شده است؟

آن موقع اصلا نمي‌توانستم ورزش کنم چون سنگين بودم و پادرد داشتم. حتي پياده‌روي هم نمي‌کردم و همه جا با ماشين مي‌رفتم اما حالا حداقل روزي 2ساعت در باشگاه و روزي 3 تا 4 ساعت در پارک ورزش مي‌کنم. مربي ورزشي‌ام هم خيلي در اين مدت به من کمک کردند.

سلامت: ديگران وقتي مي‌بينند اينقدر وزن کم کرده‌ايد، چه عکس‌العملي نشان مي‌دهند؟

من از سايز 52 به 46 رسيده‌ام. ديگران وقتي مي‌بينند اينقدر تغيير کرده‌ام، خيلي تشويقم مي‌کنند اما به نظرم بايد قبلا هم به من گوشزد مي‌کردند که وزن و سايزم بالا رفته‌است. همسرم خيلي با من همکاري مي‌کند و به من تذکر مي‌دهد رژيمم را نگه‌دارم يا وقت دکتر يادم نرود، حتي به خاطر من چند ماه مسافرت نرفت. بچه‌ها هم خيلي تشويقم مي‌کنند.

سلامت: الان که 21 کيلو سبک‌تر شده‌ايد، چه احساسي داريد؟

با کاهش وزن حالت‌هاي افسردگي‌ام برطرف شده و فکر مي‌کنم به دليل چاقي زياد افسرده شده بودم. چون وزنم زياد بود، از پس کارهاي خودم برنمي‌آمدم، بيرون نمي‌رفتم و شادابي‌ام را از دست داده بودم. حالا واقعا از زندگي‌ام بيشتر لذت مي‌برم و به همه افراد چاق‌ توصيه مي‌کنم هرچه زودتر به فکر خودشان باشند و وزن کم کنند.

نگاه اول

نظر دکتر سيدعلي کشاورز متخصص تغذيه و رژيم‌درماني درباره سوژه «ميزگرد تغذيه»

تـعـادل تـغـذيــه‌اي، روحـيـه‌بـخـش اســت

سلامت: آقاي دکتر! خانم باخواجه قبل از شروع رژيم فعلي‌شان که موفق هم بوده است، راه‌هاي مختلفي را امتحان و محصولات مختلف لاغري را مصرف کرده بودند. خيلي از افراد چاق‌ چنين تجربه‌اي دارند. علت چيست و چرا اين اتفاق مي‌افتد؟متاسفانه يکي از مشکلات اين است که تعداد متخصصان تغذيه کم است و در تهران فقط 12-10 دکتر متخصص تغذيه مطب دارند. تعدادي کارشناس ارشد و کارشناس تغذيه هم مشغول به کار هستند. براساس آماري که وزارت بهداشت اعلام کرده است، در تهران و حومه 2 هزار و 350 نفر کار رژيم‌درماني انجام مي‌دهند ولي بيشتر آنها حتي تحصيلات دانشگاهي در رشته تغذيه و پزشکي ندارند و خودسرانه و بدون اطلاع و دانش کافي اين کار را انجام مي‌دهند. تعدادي هم پزشکان عمومي ‌هستند که متاسفانه آموزش لازم را در اين زمينه نديده‌اند و ممکن است رژيم‌هاي نامناسب به بيماران بدهند و گاهي داروهايي تجويز کنند که مي‌تواند باعث تهديد سلامت بيماران شود. فقط يک متخصص تغذيه مي‌تواند رژيمي تنظيم کند که بدون هيچ عارضه‌اي، وزن فرد را کاهش دهد. مثال بارزش خانم باخواجه است که در مدت کمتر از 6 ماه بيش از 20 کيلوگرم وزن کم کرده‌اند و در کنار کاهش وزن، مشکلاتي مانند ترش‌کردن معده و آرتروزشان هم درمان شده، سرحال‌ترند و کيفيت زندگي‌شان هم بيشتر شده است.

سلامت: خانم باخواجه فکر مي‌کرده‌اند نمي‌توانند وزن کم کنند، اما موفق شده‌اند و معتقدند شما خيلي کمکشان کرده‌ايد. چه برنامه‌اي به ايشان داديد که اينقدر موثر بوده است؟

هنگام تنظيم رژيم غذايي بايد به 2 جنبه به‌طور ويژه توجه کرد؛ يکي تامين موادمغذي (پروتئين، ويتامين‌ها و عناصر معدني)تا بدن دچار کمبود نشود و ديگري اصلاح رفتارهاي غلطي‌ است که باعث چاقي مي‌شوند يا محدودکردن و حذف موادغذايي کم‌ارزش تغذيه‌اي که چاق‌کننده‌اند. مثلا خانم باخواجه قبلا خيلي فست‌فود مي‌خوردند، در حالي که فست‌فودها و موادغذايي آماده علاوه بر اينکه افزودني‌هاي شيميايي دارند و مصرف زيادشان در طولاني‌مدت سلامت را تهديد مي‌کند، پرچرب و چاق‌کننده‌اند. همچنين ايشان بيسکويت، شيريني و تنقلات کم‌ارزش مانند چيپس و پفک زياد مي‌خوردند و غذايشان اغلب چرب بوده است. من به اين خانم توصيه کردم چربي غذايشان را کم کنند، فست‌فود را کنار بگذارند، گوشت را به شکل آبپز، فرپز، بخارپز و کبابي بخورند و اگر در هفته يک يا 2 بار غذاي چرب خوردند، داروي اورلستات مصرف کنند. (اين دارو يک آنتي‌ليپاز است که در سال 1998به بازار عرضه شد و در سال 2010 با به اثبات رسيدن بي‌زياني‌اش، دوز 60 ميلي‌گرم آن در آمريکا و اروپا بدون نسخه عرضه شد. فقط يک درصد اين دارو جذب بدن مي‌شود و 99 درصد آن همراه مدفوع با چربي دفع مي‌شود). همچنين براي احساس سيري، مکمل فيبري - پروتئيني برايشان تجويز کردم چون فيبرها جاذب آب هستند و حجم معده را پر مي‌کنند و پروتئين‌ها هم سيرکننده‌اند زيرا محرک هورمون گلوکاگون (هورموني که آنزيم فسفريلازa را در کبد فعال و گليکوژن کبد را تجزيه مي‌کند)، هستند و باعث مي‌شوند قندخون پايين نيايد و مرکز گرسنگي در مغز تحريک نشود. با مصرف اين مکمل‌ها فرد با غذاي کم احساس سيري مي‌کند، طي روز ضعف ندارد و به ريزه‌خواري و مصرف هله‌هوله متمايل نمي‌شود.

سلامت: خانم باخواجه عادت‌هاي غذايي بدي مانند افراط در خوردن شکلات و غذاهاي چرب داشته‌اند. به نظر شما چگونه مي‌توان اين عادت‌ها را کنار گذاشت و بعد از پايان رژيم هم دوباره به سمت آنها برنگشت؟خانم باخواجه از ماه خرداد در رژيم هستند و تا 3 ماه آينده بايد 10 کيلوي ديگر وزن کم کنند. طول دوره رژيم‌شان 7 تا 8 ماه است و بدن کسي که 8 ماه يک رژيم غذايي را رعايت مي‌کند، با آن سازگار مي‌شود. وقتي اين خانم به وزن دلخواه رسيدند، برايشان رژيم نگهدارنده تنظيم مي‌شود که در اين رژيم مقدار غذا 2 برابر زمان کاهش وزن و تنوع غذايي بيشتر است و البته بايد هر 3 ماه يکبار وزنشان کنترل شود. من مراجعي دارم که از 90 کيلوگرم به 50 کيلوگرم رسيده و با رژيم نگهدارنده 1 تا 2 کيلوگرم وزن اضافه کرده اما وزنشان 15سال است که روي 52 کيلوگرم ثابت مانده است.

سلامت: کم‌کاري تيروييد چقدر در چاقي‌ اين خانم موثر بوده است؟ کم‌کاري تيروييد با کمک دارو درمان مي‌شود. خانم باخواجه هم با مصرف دارو مقداري وزن کم کرده‌اند ولي همه اضافه وزنشان مربوط به اين مشکل نبوده است و با اصلاح رفتارهاي تغذيه‌اي و اصلاح سبک زندگي آن را برطرف کرده‌اند.

سلامت: گويا ايشان بعد از بيماري و فوت برادرشان دچار افسردگي شده‌اند و گرايش به خوردن پيدا کرده و چاق شده‌اند. اين نوع افزايش وزن چقدر در بيماران شما رايج است؟بسياري افراد وقتي دچار مشکلات رواني مي‌شوند با خوردن خودشان را تسکين مي‌دهند و عده‌اي هم اشتهايشان کم مي‌شود و لاغر مي‌شوند. پرخوري در زمان استرس و به هم ريختن شرايط رواني، يک مشکل شايع است. من هنگام گرفتن شرح‌حال از مراجعان اينکه استرس، اضطراب و دلشوره دارند يا نه را بررسي مي‌کنم و برحسب شدت اضطراب و استرس، براي اصلاح شرايط رواني دوز 600 تا 2000 ميلي‌گرم امگا3، تجويز مي‌کنم. (مصرف مادام‌العمر روزانه 2 گرم امگا3 هيچ عارضه‌اي ندارد و از بروز سکته و سرطان هم جلوگيري مي‌کند.) بررسي‌هاي علمي ‌نشان داده مصرف روزانه 2 گرم امگا3 خالص، معادل يک فلوکستين20 (که يک داروي اعصاب است) در آرامش رواني افراد موثر است.

سلامت: خانم باخواجه قبلا ولع شديد به خوردن داشته‌اند، بي‌تحرک بوده‌اند و احساس کسالت و خواب‌آلودگي داشته‌اند، خيلي از افراد چاق‌ در اين چرخه معيوب گرفتار مي‌شوند. علت چيست و فرد چطور مي‌تواند به خودش کمک کند تا از اين حالت بيرون بيايد؟ چاقي و کم‌تحرکي و پرخوابي، خمودگي و بي‌حالي مي‌آورد. اولين توصيه من اين است که چنين افرادي علاوه بر رژيم غذايي، روزانه نيم تا يک‌ساعت‌و‌نيم فعاليت بدني داشته باشند، از خوابشان کم و تحرکشان را زياد کنند و برحسب شرايط پياده‌روي، شنا، دوچرخه ثابت و راه‌رفتن روي تردميل را انجام دهند. تعادل تغذيه‌اي و مصرف مکمل‌هاي موردنياز، روحيه انسان را بهتر مي‌کند و از خمودگي بيرون مي‌آورد. هنر متخصص تغذيه اين است که يک رژيم مناسب براي چنين کساني تنظيم کند. مثلا اين خانم قبلا خيلي مشکل داشتند از ناراحتي معده و آرتروز شديد گرفته تا مشکل حرکتي و حالت افسردگي، اما حالا زانو درد، ناراحتي معده و مشکل عصبي ندارند و کاملا شاداب و سرحال هستند. اين نشان مي‌دهد اصلاح رژيم غذايي چقدر مي‌تواند مشکلات را حل کند.

سلامت: در حال حاضر غذاي ايشان رژيمي است و با غذاي ساير افراد خانواده تفاوت دارد، آيا بعد از پايان رژيم مي‌توانند از همان غذاي معمولي بخورند؟بله، در رژيم نگهدارنده مي‌توانند طبق روال عادي خانواده غذا بخورند ضمن اينکه عادت‌هاي غذايي تمام افراد خانواده هم کم‌کم بايد اصلاح و مصرف غذاهاي چرب، سس‌دار و سرخ‌کرده، محدود شود.

سلامت: خيلي افراد مانند ايشان به مصرف شکلات اعتياد دارند، چطور مي‌شود اين عادت را کنار گذاشت؟

افرادي که زياد کيک، بيسکويت و شکلات مي‌خورند، اگر واقعا مي‌خواهند موفق شوند، بايد رفتارهاي تغذيه‌اي‌‌شان را اصلاح کنند. مثلا برخي افراد صبحانه نمي‌خورند و به جاي آن بيسکويت سبوس‌دار و کيک مي‌خورند. اين خوراکي‌ها روغن جامد دارند و احتمال بروز سکته و سرطان را افزايش مي‌دهند. نخوردن صبحانه باعث گرايش به خوردن اين خوراکي‌هاي کم‌ارزش مي‌شود. نان، پنير، مغز گردو و شير بهترين صبحانه است. اگر عادت‌هاي غلط تغذيه‌اي در فرصت گرفتن رژيم لاغري ترک نشود، ممکن است 30 کيلوگرم وزني که کم شده است، طي 4 ماه برگردد. کسي موفق مي‌شود که با آموزش و برنامه به مرور رفتارهايش را اصلاح کند و درست غذا بخورد.

سلامت: اين روزها رژيم‌هاي اينترنتي هم خيلي طرفدار پيدا کرده‌‌اند، نظرتان در اين باره چيست؟اين کار خطاست. از من هم خواسته شد اين کار را انجام بدهم که قبول نکردم. کار پزشکي غيرحضوري نمي‌شود. من با مشاهده وضعيت ظاهري بيمار، معاينه‌ و گرفتن شرح حال، مي‌توانم يک رژيم مناسب تنظيم کنم. با روش‌هاي غيرحضوري و از راه تلفن و اينترنت نمي‌توان رژيم مناسب تنظيم کرد.

نگاه دوم

پراشتهايي رواني، افسردگي مي آورد

رضا مولودي/ کارشناس ارشد روان‌شناسي باليني

وضعيت خانم «باخواجه» به وضوح ارتباط بين فيزيولوژي، شناخت، حالت‌هاي عاطفي و رفتارهاي خوردن را نشان مي‌دهد. از يک سو يکي از شايع‌ترين اختلا‌ل‌هاي روان‌پزشکي همراه با کم‌کاري تيروييد، اختلال افسردگي است و از سوي ديگر، يکي از نشانه‌هاي افسردگي، بي‌اشتهايي يا پرخوري. براساس نظريه شناختي-رفتاري، هنگامي که فرد با يک موقعيت ناراحت‌کننده مواجه مي‌شود، افکار خودآيند منفي به ذهن او خطور و اين افکار هيجان‌هاي منفي را فراخواني مي‌کنند. فرد براي اجتناب از اين حالت‌هاي عاطفي ناخوشايند به رفتارهايي مانند رانندگي بي‌دقت، مصرف الکل، سيگار يا غذا روي مي‌آورد.

تمايل به محرک‌هاي لذت‌بخش مانند غذا هم مي‌تواند به يک رفتار اعتيادي تبديل شود. محرک‌هاي لذت‌بخش در شرايط استرس‌زا مانند مرگ يکي از عزيزان، خاصيت اعتيادآوري به مراتب قوي‌تري پيدا مي‌کنند و به همين دليل ميزان مصرف شکلات و شيريني به‌تدريج بيشتر و بيشتر مي‌شود. کاهش فعاليت را نيز مي‌توان يکي ديگر از علل افزايش وزن دانست که آن نيز يکي از نشانه‌هاي افسردگي است.

يک نکته مهم ديگر در مورد اين خانم، ابتلا به يک مشکل روان‌شناختي است که آن را «پراشتهايي رواني» مي‌نامند. افراد مبتلا به اين مشکل مرتب (حداقل هفته‌اي 2 بار) دوره‌هاي پرخوري را تجربه و طي اين دوره‌ها غذاي بسيار زيادي مصرف و احساس مي‌کنند، نمي‌توانند خوردن خود را کنترل کنند. برخي از اين افراد پس از دوره‌هاي پرخوري، دچار احساس گناه مي‌شوند و همين احساس گناه باعث مي‌شود براي مدتي پس از پرخوري تقريبا هيچ چيزي نخورند (به‌اصطلاح روزه بگيرند)، ورزش‌هاي سنگيني انجام دهند يا از مواد مسهل يا ملين يا داروهاي چربي‌سوز استفاده کنند. مشکل ديگر آنها نگراني شديد در مورد شکل بدن يا اندام است. مبتلايان به پراشتهايي رواني به‌دليل نارضايتي از ظاهرشان ميهماني نمي‌روند، تا حد امکان عکس نمي‌گيرند، استخر نمي‌روند و حتي از پوشيدن لباس‌هايي با رنگ روشن نيز اجتناب مي‌کنند. اين رفتارها را «رفتارهاي اجتنابي» مي‌نامند. افرادي که نگران ظاهر خود هستند، رفتارهاي وارسي را نيز در پيش مي‌گيرند. مثلا مرتب دور کمر يا بازوي خود را اندازه‌ مي‌گيرند و به‌طور وسواسي خود را وزن‌ يا مرتب در آينه وارسي مي‌کنند. با توجه به اين توضيحات، معتقدم لازم است وضعيت اين خانم مورد ارزيابي قرار گيرد. نکته جالب اين است که 50 درصد افرادي که از پراشتهايي رواني رنج مي‌برند، دچار افسردگي نيز هستند.

مراجعه به متخصص تغذيه براي اين خانم بسيار سودمند بوده است. در بسياري از موارد کاهش وزن مي‌تواند نگراني مربوط اندام و ظاهر را تا حدود زيادي کاهش دهد، اما توصيه مي‌کنم براي پيشگيري از عود افسردگي و همچنين ارزيابي‌هاي بيشتر در مورد مشکلات خوردن به يک روان‌شناس نيز مراجعه کنند. کتاب «آنجا که عقل حاکم است» نوشته «گرينبرگر و پدسکي»، ترجمه «دکتر قاسم‌زاده» يک کتاب خودياري ارزشمندي براي درمان و پيشگيري از افسردگي است و کتاب «هنر عاقلانه خوردن» اثر «آلبرت اليس» نيز روش‌هاي موثري را براي کاهش دوره‌هاي پرخوري و خوردن سالم به خوانندگان معرفي مي‌کند که توصيه مي‌کنم اين خانم و بقيه افرادي که مشکلي مشابه دارند، آنها را مطالعه کنند.

نگاه سوم

رابطه استرس، کم کاري تيروييد و چاقي

دکتر عليرضا استقامتي/ فوق تخصص غدد و متابوليسم، استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران

بيماران مبتلا به کم‌کاري تيروييد ملايم که اغلب با آزمايش خون مشخص مي‌شود، علامت خاصي ندارند؛ هورمون‌هاي تيروييدشان در حد طبيعي هستند و فقط هورمون tsh در خون آنها بالاست. فقط برخي از افراد مبتلا به اين نوع کم‌کاري (خانم‌هايي که قصد باردارشدن دارند، افرادي که تيروييدشان بزرگ است يا کساني که چربي خونشان بالاست) نياز به درمان دارند اما کم‌کاري تيروييد پيشرفته حتما بايد درمان شود زيرا در غير اين صورت ممکن است عوارض مربوط به بيماري افزايش يابد. اين خانم مدتي تمايل شديد به خوابيدن داشته‌اند، اين خواب‌آلودگي شديد مي‌تواند به علت افسردگي و مشکلات رواني ناشي از فوت برادرشان باشد. ارتباط استرس با کم‌کاري تيروييد، ثابت نشده ولي بررسي‌هاي علمي نشان مي‌دهد استرس‌هاي شديد بيشتر منجر به سمي‌شدن و پرکاري تيروييد مي‌شوند. به هر حال استرس مي‌تواند روي سيستم ايمني افراد اثر بگذارد و با مختل‌شدن سيستم ايمني، ممکن است در برخي افراد کم‌کاري تيروييد ايجاد شود. نکته مهم ديگر اين است که اغلب به افرادي که دچار اضافه‌وزن مي‌شوند، گفته مي‌شود کم‌کاري تيروييد دارند اما اين يک باور تقريبا غلط است. درست است که کم‌کاري تيروييد مي‌تواند افزايش وزن ايجاد کند ولي اين افزايش وزن خيلي قابل‌ملاحظه نيست. در کم‌کاري پيشرفته تيروييد 3 تا 4 کيلوگرم و حداکثر 5 کيلوگرم افزايش وزن ايجاد شود و افزايش وزن قابل‌ملاحظه به دليل ابتلا به اين بيماري بسيار به‌ندرت اتفاق مي‌افتد. افزايش وزن زياد مثلا 20 يا 25 کيلوگرم نمي‌تواند با کم‌کاري تيروييد ارتباط داشته باشد. البته بيشتر بيماران مبتلا به کم‌کاري تيروييد پف و ورم دارند و ممکن است به علت ورم و تجمع آب در بدن، دچار کندي حرکت شوند، فعاليتشان کاهش پيدا کند و چاق شوند اما اين افزايش وزن طي چند هفته تا چند ماه پس از شروع درمان و مصرف هورمون‌هاي تيروييد برطرف مي‌شود. اگر کم‌کاري تيروييد خانم باخواجه اثبات شده، به درمان مادام‌العمر نياز دارند و هميشه بايد قرص‌هاي لووتيروکسين مصرف کنند و درمان را قطع نکنند.

نگاه چهارم

کاهش وزن منطقي

دکتر شهرام صادقي/ متخصص طب فيزيکي و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي

الگوي کاهش وزن خانم «باخواجه» يک الگوي خوب، منطقي و سالم است. اين خانم طي 5 ماه 21 کيلوگرم و تقريبا ماهي 4 کيلوگرم وزن کم کرده‌اند. 1 تا 2‌ کيلوگرم کاهش وزن در هفته بهترين شکل کاهش وزن است. ايشان براي کاهش وزن از منطقي‌ترين روش موجود يعني تغذيه مناسب و ورزش استفاده کرده‌اند و موفق شده‌اند به مقدار مناسب و قابل‌توجهي وزن کم کنند. اينکه ورزش و فعاليت‌بدني منظم را در برنامه روزانه‌شان قرار داده‌اند، در کاهش وزنشان بسيار موثر بوده‌است. توصيه مي‌شود براي کاهش وزن، ورزش‌هاي هوازي (ورزش‌هايي که طي آنها ضربان قلب و تعداد تنفس فرد زياد مي‌شود؛ مانند دويدن و شنا) انجام شود چون استفاده از دستگاه‌ها خيلي در کاهش وزن موثر نيست و بيشتر براي تقويت موضعي عضلات استفاده مي‌شوند. (وسايل ورزشي موجود در پارک‌ها هم دستگاه محسوب مي‌شوند). اين نوع ورزش‌ها کالري زيادي نمي‌سوزانند اما براي سلامت مفيدند. نتايج بررسي‌ها نشان مي‌دهد با انجام ورزش‌هاي هوازي ترکيب‌هايي در خون آزاد مي‌شود که در ايجاد احساس خوشحالي و درمان افسردگي بسيار موثرند. همچنين فعاليت فيزيکي و ورزش در کاهش دردهاي فيزيکي تاثير دارند که برطرف شدن زانودرد و پادرد اين خانم اين موضوع را تاييد مي‌کند. ورزش براي همه افراد با هر سن و جنسي مفيد است و بايد توجه داشت که خواب‌آلودگي و بي‌تحرکي باعث تحليل عضلات مي‌شود. خانم باخواجه قبلا تحرک بسيار کمي داشته‌اند اما خوشبختانه در حال حاضر يک فرد باتحرک هستند. ايشان با روش درستي که انتخاب کرده‌اند، توانسته‌اند خيلي خوب وزن کم کنند و اگر همين روش را ادامه دهند به نتيجه مطلوب خواهندرسيد.

[fahimeh akbari]

خیلی خوب بود ممنون

[dani]

عالی بود... مرسییییییییییی